Kondolencje

Byłbym zaraz Ci odpisał na Twój list, gdyby nie sprzeczne wiadomości jakie mnie zaczęły dochodzić o Ojcu Michale. Ponieważ jednak one się nie powtórzyły więc uważam, że nie są prawdziwe i zdaje się na pewno padł on wykonując swe wzniosłe powołanie z ogromną odwagą i ofiarnością. Mimo wielkiej boleści łączącej się z tym zgonem jest on do pozazdroszczenia. Padł w szeregu bohaterów walczących, a przy tym spełniając święty obowiązek kapłański, prowadząc dusze do Pana Boga. Życie Ojca Michała zresztą zawsze odznaczało się wielką miłością Boga i ludzi, dla których umiał być pewnym przewodnikiem czy jeszcze jako świecki, czy potem jako zakonnik (…).

Niezmiernie nas obchodzi każdy najmniejszy szczegół dotyczący ostatnich dni i chwil życia Jasia na tej ziemi – i dlatego bardzo wdzięczni jesteśmy za przysłanie nam obojgu odpisów, które naturalnie damy do przeczytania w kręgu najbliższych krewnych i znajomych. Właściwie trudno wyrazić to, co przeżywam, gdy myślę o tym, że Jasia nie ma już wśród nas. Bez przesady był to ktoś, którego uważałem za jednego z najbliższych moich przyjaciół – i chyba tylko sam Bóg może ocenić, jak bardzo wiele mu zawdzięczam Ale w tym wielkim żalu i smutku bardzo silne są nuty najwyższej radości i triumfu. życie doczesne na pewno nie jest największym dobrem – a śmierć taka jak Jasia to najwspanialsze zwycięstwo  światła i mocy Bożej nad podłością i marnością tego, co nas zalewa. Szczerze powiem, że z punktu widzenia nadprzyrodzonego (jedynie obiektywnie słusznego!) radość najczystsza i najprawdziwsza, że mamy wszyscy kogoś tak nam bliskiego u Boga, bo mam najgłębsze przekonanie, że, jak Wuj pisze, raczej możemy się modlić do Jasia aniżeli za Jego duszę!

Wciąż odkładałem dotąd napisanie tego listu w nadziei, że nadejdą o Ojcu Michale jakieś lepsze wiadomości z Warszawy. Wypada więc uznać za prawdziwe pogłoski, które już od miesiąca przeszło kursowały, że zginął na posterunku. Powstanie zastało Ojca Michała na Powiślu u prof. Kasznicy , tak iż już do klasztoru wrócić nie mógł. Zgłosił się zaraz do AK na kapelana i przebywał w prowizorycznym szpitalu na rogu Tamki i Smulikowskiego. Gdy AK straciło tą część Powiśla w początkach września, kazano wszystkim dom ten opuścić. Kapelan towarzysz Ojca Michała wyszedł z mieszkańcami, On zaś nie chciał opuścić rannych i z nimi razem zginął. […] Zewsząd słychać słowa największego uznania dla postawy duchowieństwa w tych tragicznych chwilach, ale u szczytu stać będą ci, którzy nie zawahali się życie oddać. Drogi nasz Ojciec Michał zaczynał swą służbę Ojczyźnie we Lwowie, a zakończył ją chwalebnie w Warszawie (…).

Niech żyje Jezus!
Kochany Ojcze!
[…]  O śmierci kochanego Jasia dowiedziałam się dość późno via Kraków. Potem jednak wiadomości były dość sprzeczne: jedni podawali tę wersję, o której Ojciec pisze, że zginął w szpitalu, inni jakoby wiadomość od naocznego świadka (który dziś już nie żyje), że zginął rozstrzelany na barykadzie, której nie chciał opuścić, uprzednio ranny był w nogę, przed egzekucją kazano mu zdjąć habit. Czy było tak, czy tak może nie dowiemy się nigdy, w każdym razie wiemy, że zginął jak męczennik za św. Sprawę ratując dusze, a więc zapewne dane mu było przejść od razu do szczęścia wiecznego, na które zasłużył nie tylko tym ostatnim czynem heroicznym, bo moc do śmierci taką wysługuje ofiarne i święte życie. Jakie było [Jego] spotkanie z Mamą i Kaziem na tamtym świecie? [mama i brat, którzy zmarli wcześniej]  Pewnie radości pełne – więc i my cieszmy się nimi mimo, że nam chwilowo teraz bardzo smutno za Jasiem!…

Drogi Wuju, po otrzymaniu kartki Wuja długo nie mogliśmy mówić ani myśleć o czym innym, jak tylko o Ojcu Michale. […] Całym sercem współczuję z wszystkimi jego bliskimi w tej dotkliwej stracie, z Wujem kochanym w pierwszym rzędzie, a jednak nie chcę pisać „kondolencji”, bo jego bohaterski koniec wydaje się okrzykiem zwycięstwa, potężnym „sursum corda” zwróconym do wszystkich, co go znali i nie żalem ani łzami należy na nie odpowiedzieć. Myślę o nim jako o świętym, z którego opieki i pomocy korzystać będziemy mogli w tych strasznych przejściach obecnych, abyśmy na duchu nie upadli..